Hiç şüphesiz ki kafadan bacaklılar arasında ekonomik ve gastronomik açıdan en önemli deniz canlılarından biri kalamarlardır. Bu makalede, ülkemizdeki kalamar türlerini ele alacağız. Türkiye'de Karadeniz hariç diğer denizlerde üç ana kalamar türü bilinmektedir.

Adi kalamar, ülkemizin denizlerinde en çok bulunan tür olarak büyük bir öneme sahiptir. Yaklaşık 12-16 yıl öncesine kadar İstanbul Adalar civarında ve Yalova önlerinde dahi rastlanabilen bu tür, günümüzde Marmara'yı terk etmiş ve Ege ve Akdeniz'in sularına göç etmiş durumdadır. Adi kalamar, pelajik bir tür olarak dibe bağımlı olmaksızın serbest su kütlesinde, hemen yüzeyden 85 metre derinliğe kadar, kıta sahanlığı bölgesinde yaşamaktadır. Karides, balık ve kurtlarla beslenir. Geceleri, balıkçıların ışıklarına gelerek orada toplanan organizmaları avlar. Boyu 50-55 cm olabilse de genellikle 25-30 cm civarındadır. Kolların çevresinde yer aldığı baş bölümü, gövdeden kolaylıkla ayırt edilir. Burada yer alan iri gözleri saydam bir kornea tabakası ile kaplıdır. Gövde uzundur ve uç tarafa doğru sivrilmektedir. Sırt tarafı karın tarafına oranla biraz daha yuvarlaktır.

Bu türün vücudunun geri ucunda yer alan yüzgeci, sırt yüzeyine yapışıktır ve gövdenin bu bölümünü örter durumda ve kalp biçimindedir. Kontraktil olmayan uzun kollarda el ayasındaki vantuzlar dörder sıralıdır ve ortada kalanlar ise iridir. Elin parmak biçiminde incelen ucundakiler ise 8'er sıralıdırlar. İç iskelet ince bir kalem misali boynuzsu maddeden yapılmıştır. Rengi kırmızıdır, gözlerde kornea tabakası bulunmaz. Boyu 40-44 cm'ye kadar olabilirse de ortalama 32-35 cm kadardır. Gençler dibe yakın sularda, yaşlılar ise orta sularda yaşarlar. Geceleyin su yüzeyine yükselerek avlanırlar.

Gövdesi mızrak şeklinde olup kasları çok iyi gelişmiş durumdadır. Türün diğer kalamarlardan ayrılmasında rol oynayan yüzgeçler, gövdenin ucunda her iki yanda üçgenler biçiminde olup, gövde uzunluğunun 1/4'üne kadar uzanırlar ve üçgen şeklinde sonlanırlar. Kafanın çevresinde yer alan kollardan kısa 8 adedinin vantuzları ikişer sıralıdır. Todarodes sagittatus'un, uçları el biçiminde yassılaşmış uzun kolları da kontraktil değildir. Bunlarda yer alan vantuzlar, el ayası biçiminde geniş bölümde, kenarlarda iri ortada küçük çaptadırlar. Buna karşın elin ucuna doğru, bir parmak gibi sivrilen bölümünde, dört sıra halindeki vantuzlar eşit çaptadırlar. İç iskeleti, tıpkı bir mürekkep kalemini andırır biçimde, boynuzumsu bir maddeden yapılmış, ince bir çubuk şeklindedir. Vücut rengi genellikle kırmızıdır. Loligo vulgaris'den farklı olarak gözlerde kornea tabakası bulunmamaktadır.

Kalamar türleri, sadece ekonomik ve gastronomik açıdan değil, aynı zamanda ekolojik açıdan da büyük bir öneme sahiptir. Bu türler, deniz ekosisteminde önemli bir yer tutar ve birçok deniz canlısı için besin kaynağıdır. Kalamarlar, hızlı yüzme yetenekleri ve kamuflaj özellikleri ile de dikkat çekerler. Ayrıca, kalamarların biyolojik araştırmalar için de önemli bir model organizma olduğu bilinmektedir.